Το κράτος που δημιουργήθηκε μετά το 1821, στηρίχτηκε σε εθνικοθρησκευτικά και άλλα παραμύθια και ψέματα (δήθεν ευγενή καταγωγή των βαλκάνιων κατοίκων του από τους αρχαίους έλληνες, ύψωση λαβάρου στην Αγία Λαύρα, κρυφά σχολειά κ.λπ.).
Στο άρθρο αυτό θα επικεντρωθούμε κυρίως στον καλλιτεχνικό τομέα, στη στάση και στα πεπραγμένα των σημαντικότερων ηθοποιών και τραγουδιστών της εποχής εκείνης, τόσο κατά τη διάρκεια της Χούντας όσο και αργότερα κατά τη Μεταπολίτευση.
Η μέγιστη πλειοψηφία των καλλιτεχνών κατά την Επταετία ήταν …
υποστηρικτές της Χούντας.
Ας ξεκινήσουμε με ένα χαρακτηριστό παράδειγμα, τον Κώστα Καζάκο. Συμμετείχε στο κινηματογραφικό πάρτι της Επταετίας πρωταγωνιστώντας σε ταινίες πατριωτικού περιεχομένου, που κοντράρονταν θεματολογικά και σε εισιτήρια με αυτές του Κώστα Πρέκα.
Προς το τέλος της Χούντας, όπως πολλοί άλλοι, όταν μύρισε χουντικό …ψοφίμι άρχισε μερικές παραστάσεις που ήξερε πως θα του δημιουργούσαν μικρά, μα διαχειρίσιμα προβλήματα με τη λογοκρισία, για να έχει μετέπειτα δημοκρατικό άλλοθι.
Σαφώς πιο πονηρεμένος από τον Κώστα Πρέκα που δεν «διάβασε σωστά» τους καιρούς, ο Κώστας Καζάκος έπαιξε το χαρτί του δημοκρατικού συναισθήματος. Μάλιστα, η συμμετοχή του σε αυτές τις ταινίες και στο star system της χουντικής φιλμογραφίας, ξεπλύθηκε μια χαρά με τη συμμετοχή του στην ταινία «Ο άνθρωπος με το γαρύφαλλο», που ιστορικά διαπραγματευόταν τις τελευταίες ημέρες του Νίκου Μπελογιάννη. Μαζί με τέτοιες ταινίες ξεπλενόταν και μια ολόκληρη χώρα, η οποία δεν αντιστάθηκε ποτέ πραγματικά στη Χούντα, πέραν μερικών μικρών εξαιρέσεων.
Από αυτό το ξέπλυμα γρήγορα–γρήγορα δημιουργήθηκε ένα νέο σύστημα καλλιτεχνών με «ένσημα» στον αγώνα, που κυριάρχησαν στα πασοκικά χρόνια που ακολούθησαν, τα οποία και οδήγησαν τη χώρα στην παρακμή. (Βλ. Δ. Μαρκόπουλου: «Τι κάνατε στη Xούντα κύριε Καζάκο;», protothema.gr, 7.6.2017).
Άγγελος Αντωνόπουλος. Γνωστός ηθοποιός, που ευνοήθηκε όσο λίγοι. Συνέτρωγε με τη Δέσποινα Παπαδοπούλου στο σπίτι του διευθυντή της ΥΕΝΕΔ υποστράτηγου Τρ. Αποστολόπουλου κι έλαβε το ρόλο του συνταγματάρχη Βαρτάνη στο χουντικό σίριαλ «Άγνωστος Πόλεμος», που τον έκανε γνωστό. Μετά το 1974, δήλωνε ότι προέβαινε σε «χειρονομίες που τεκμηριώνουν την αντίθεσή του προς το καθεστώς!».
Θεόδωρος Αγγελόπουλος. «Αριστερός» σκηνοθέτης, που παρά ταύτα, επεξεργαζόταν το χουντικό πρόγραμμα του Υπ. Προεδρίας για την ανάπτυξη του κινηματογράφου.
Αλέξης Μινωτής. Γνωστός επισκέπτης του Υφυπουργείου Προεδρίας. Τον Ιανουάριο του 1973 πήρε από τη Χούντα το βραβείο σκηνοθεσίας, που ήταν 500.000 δρχ.
Αιμιλία Υψηλάντη. «Κομμουνίστρια», που παρόλα αυτά, ήταν τηλεοπτική εκφωνήτρια της χουντικής ΥΕΝΕΔ και πρωταγωνίστρια σε πολλές πολεμικές ταινίες εθνικού περιεχομένου υπό την αιγίδα του Υπ. Προεδρίας.
Ο Γιάννης Μιχαλόπουλος, ο «Κύριος Συνήγορος» του Κώστα Πρετεντέρη, που μεταδιδοταν απο την ΥΕΝΕΔ από το 1970 έως το 1972, έλεγε αργότερα για την Επταετία: «Τότε περνούσαμε ωραία και δεν είχαμε το σημερινό χάλι.»
Τόσο ο Κ. Καζάκος όσο και η πλειοψηφία των ηθοποιών της εποχής εκείνης, δεν θυσιάστηκαν για κάποιο σκοπό. Ορισμένοι δικαιολογήθηκαν ότι δεν μπορούσαν να κάνουν αλλιώς. Δεν διέκοψαν όμως καν την καριέρα τους ως ένδειξη διαμαρτυρίας στη Δικτατορία. Δεν βγήκαν να αγωνιστούν. Αντίθετα, τους βλέπουμε σήμερα σε παλιές φωτογραφίες να ποζάρουν χαριτωμένα και με χαμόγελα με τους πραξικοπηματίες. Πολλοί έστελναν κι επιστολές προς τη σύζυγο του δικτάτορα, Δέσποινα Παπαδοπούλου, που κινούσε τα νήματα σε αυτόν τον τομέα, με τις οποίες είτε ζητούσαν ρουσφέτια είτε εξέφραζαν γλοιώδεις ευχαριστίες κ.λπ..
Πολλοί από αυτούς τους ίδιους ηθοποιούς, μετά την πτώση της Χούντας έδρεψαν δάφνες, προφασιζόμενοι εκ των υστέρων τους αντιστασιακούς. Αργότερα, βολεύτηκαν στο σύστημα ΠΑΣΟΚ έχοντας ορισμένοι καλλιεργήσει και το μύθο του αντιστασιακού καλλιτέχνη, ένα μύθο χρήσιμο και συμβατό με τον πασοκικό λαϊκισμό.
Σύμφωνα με τον Γιάννη Βόγλη, «ο Λάμπρος Κωνσταντάραςήταν βασιλικός και πολύ φίλος με τον δημοσιογράφο Σάββα Κωνσταντόπουλο (ακροδεξιός, εκδότης του «Ελεύθερου Κόσμου», ο οποίος αποκλήθηκε «ο θεωρητικός της χούντας»).
»Ο Ντίνος Ηλιόπουλος ήταν πάρα πολύ δεξιός, όπως κι ο Παντελής Ζερβός.
»Ο Διονύσης Παπαγιαννόπουλος μετά το 1967, όποτε τον έβλεπα στα γυρίσματα ή συναντιόμασταν έξω, έλεγε συνέχεια: «Επιτέλους φύγανε οι κερατάδες οι πολιτικοί και βρήκαμε την ησυχία μας».
»Αυτός μαζί με τον Γιάννη Γκιωνάκη ήταν κάργα «χουντικοί» και οι δυο τους!».
Γιάννης Βόγλης: «Επί Χούντας γυριστήκανε πολλά έργα και πολεμικά και ωραίες κωμωδίες. Η Χούντα βοήθησε όσους σκηνοθέτες ή παραγωγούς γυρίζανε τέτοια έργα. Λεφτά έβγαλα με τη Χούντα».
Ο Κώστας Πρέκας ήταν και παρέμεινε φανατικός «Παπαδοπουλικός», δηλώνοντας: «Η Επταετία υπήρξε το πιο υγιές κομμάτι της σύγχρονης Ελλάδος».
Η Βίκυ Μοσχολιού ήταν υπέρ της Χούντας κι είχε συγγένεια με τον Ιωάννη Λαδά. Εδώ εικονίζεται με τον αδελφό του Γ. Παπαδόπουλου και τον Υπουργό Βιομηχανίας Κ. Κυπραίο. Μετά τη Χούντα, κατέβαινε με εικονίσματα στο Σύνταγμα στις ομιλίες του Κ. Καραμανλή.
Διονύσης Παπαγιαννόπουλος: «Eπιτέλους μπήκε μια τάξη και βρήκαμε την ησυχία μας, σωθήκαμε από το χάος, την αναρχία και τους κομμουνιστάς».
Η Ρένα Βλαχοπούλου ήταν τόσο δηλωμένη υπέρ της Χούντας, που η Μελίνα Μερκούρη την αποκαλούσε «παλιοχουντικιά». Κι εκείνη της ανταπέδωσε αποκαλώντας την «παλιοπ@τάνα».
O Γιώργος Ζαμπέτας πάντα τραγουδούσε τον ύμνο της 21ηςΑπριλίου, όταν πήγαιναν στο κέντρο του Απριλιανοί.
Από την πληθώρα επιστολών καλλιτεχνών προς τον Γ. Παπαδόπουλο και τη σύζυγό του.
Πηγή (όπως κι ορισμένων ακόμα φωτογραφιών και στοιχείων του άρθρου): Μ. Χατζηδάκη: «Αποκαλύπτουμε την «Αντίσταση» 1967-1973», έκδ. «Πελασγός», Αθήνα, 2017.
Πολλοί καλλιτέχνες συμμετείχαν σε γιορτές της Χούντας.
Στη φωτογραφία ο Γιάννης Πάριος τραγουδάει σε γιορτή για την επέτειο της 21ης Απριλίου στο Βόλο.
(Πηγή: Τ. Πανανίδη: «Αυτόπτης φωτομάρτυρας στην οδό Ονείρων». έκδ. «Τόπος», lifo.gr).
Ο Γιώργος Νταλάρας τραγουδάει σε γιορτή της Χούντας στο Βόλο.
Μεταπολιτευτικά, όταν επίμονα φιλοτέχνησε το προφίλ του αριστερού, του κοινωνικού και πολιτικού αγωνιστή κ.λπ., τραγούδησε επίσης σε πάρα πολλές αντιχουντικές εκδηλώσεις,
για τους «νεκρούς του Πολυτεχνείου» κ.ά…
Πάρα πολλές ταινίες εθνικοπατριωτικού περιεχομένου γυρίστηκαν επί Χούντας.
Αν και ήταν πλούσιες υπερπαραγωγές με πολλούς κομπάρσους, με σκηνές μάχης, εκρήξεις κ.λπ., στοίχιζαν ελάχιστα στους παραγωγούς.
Πάγια τακτική της Χούντας ήταν να τους παρέχει όλα τα απαιτούμενα μέσα. (Βλ. επάνω δεξιά την εμπιστευτική Πάγια Διαταγή υπ. αριθμ. 5/1970 του Αρχηγείου Ενόπλων Δυνάμεων, που ίσχυε τότε)
Αυτό σήμαινε ότι παρείχε μονάδες ολόκληρες με τους αξιωματικούς τους και τους στρατιώτες σε ρόλους κομπάρσων,
με τις στολές και τον οπλισμό τους, με άρματα, τροχιοδεικτικά βλήματα, βομβίδες κρότου-λάμψης για εφέ κ.λπ..
Πολλοί άνθρωποι του κινηματογράφου έγιναν γνωστοί, έκαναν καριέρα κι έβγαλαν πολλά λεφτά εκείνη την εποχή.
Γενικές οδηγίες «επί της παραγωγής ταινιών διαφωτιστικού και ενημερωτικού περιεχομένου» της Πάγιας Διαταγής 5/1970.
Ο όρος «διαφωτιστικό περιεχόμενο» χρησιμοποιείται όταν κάνουμε κάτι εμείς. Όταν ο εχθρός κάνει τα ίδια ακριβώς, ο όρος που χρησιμοποιείται τότε, είναι «προπαγανδιστικό περιεχόμενο».
Αυτή είναι η διαφορά μεταξύ διαφωτισμού και προπαγάνδας.
Τελικές διατάξεις της Πάγιας Διαταγής 5/1970 του τότε Αρχηγού Ενόπλων Δυνάμεων, Οδ. Αγγελή.
Ο Λάμπρος Κωνσταντάρας και η Ζωή Λάσκαρη
με την Δέσποινα Παπαδοπούλου.
Η Νανά Μούσχουρη με τον Γεώργιο Παπαδόπουλο.
Ο Γρηγόρης Μπιθικώτσης
σε χειραψία με τον Γεώργιο Παπαδόπουλο.
Η Δέσποινα Παπαδοπούλου με τους Αλέκο Σακελλάριο, Λάμπρο Κωνσταντάρα, Δημήτρη Παπαμιχαήλ, Κώστα Παπαχρήστο, Διονύση Παπαγιαννόπουλο και Άλκη Στέα.
Ο Κώστας Βουτσάς χαμογελαστός,
τσουγκρίζει αυγό με τον δικτάτορα.
Ο Μάνος Χατζιδάκης με τον Νικ. Μακαρέζο.