Ο Σεραφείμ Μάξιμος στο βιβλίο του “Κοινοβούλιο ή Δικτατορία” που έγραψε το 1929, παρόλα τα κενά και τα λάθη του, όπως αναφέρει ο Λουκάς Αξελός στο εισαγωγικό του σημείωμα για το βιβλίο, κατορθώνει να οδηγεί έναν προβληματισμό σε σωστά συμπεράσματα, ανοίγοντας το δρόμο στην αντίληψη που ερμηνεύει το φασισμό σαν δικτατορία του χρηματιστικού κεφαλαίου στην πιο αντιδραστική της μορφή…
Εμείς, παραθέτοντας μερικά αποσπάσματα από το εν πολλοίς εξαντλημένο αυτό βιβλίο, μπορούμε να αντιληφθούμε την επικαιρότητα των συλλογισμών του Σ. Μάξιμου και να κάνουμε τις αντιστοιχίσεις σε ό,τι αφορά την τρέχουσα πραγματικότητα έχοντας πάντα υπόψη μας ότι το βιβλίο αυτό γράφτηκε 5 χρόνια πριν την εγκαθίδρυση της δικτατορίας του Μεταξά.
Τα χρήσιμα και κρίσιμα αποσπάσματα:
…Όλες οι μεταρρυθμίσεις και οι «αναδιοργανώσεις» που υποστήριξε ή που πραγματοποίησε ο φασισμός, οι απόψεις του για την οργανωτική και πολιτική ενότητα των τάξεων, όχι μόνο δεν θίγουν, αλλά ενισχύουν το καθεστώς ιδιοκτησίας. Αποτελούν μια ανεπιτυχή απόπειρα να λυθούν, πολιτικά και κρατικά, οι άλυτες αντιφάσεις της καπιταλιστικής οικονομίας, γι’ αυτό και είναι ριζοσπαστικές μεν, αλλά δημαγωγικέ, απατηλές και θορυβώδεις.
Από οικονομική άποψη δεν αντιπροσωπεύουν κανένα ιδιαίτερο σύστημα διοργανώσεως της παραγωγής, ενώ αποτελούν μια διαστρεβλωμένη κοινωνική κίνηση, μια κινητοποίηση των πιο σκοτεινών δυνάμεων της καπιταλιστικής κοινωνίας, κινητοποίηση που επέτυχε και κυριαρχεί χάρις στο βαθύτατο αντιδραστικό αίσθημα της χρεωκοπημένης μπουρζουαζίας…
…Το χαρακτηριστικό γνώρισμα της αστικής αντιδράσεως με φασιστική μορφή, συνίσταται στο γεγονός ότι η μπουρζουαζία χρησιμοποιεί, σε ορισμένες περιπτώσεις, τη δυσαρέσκεια της μικροαστικής τάξεως της πόλεως και του χωριού, ακόμα δε και μερικών declasses στρωμάτων του προλεταριάτου, για να δημιουργήσει ένα φανατικό, αντιδραστικό, αντιπρολεταριακό κίνημα και να εγκαταστήσει, με τη βοήθειά του, την ανοιχτή, συνεπή και απεριόριστη δικτατορία της…
…Η αστική τάξη έπαυσε να πιστεύει πια στην κοινοβουλευτική κυριαρχία της και η επαναστατική έχει προ πολλού αντιτάξει την προλεταριακή δικτατορία στο αστικό κοινοβούλιο. Οι κινητήριες δυνάμεις της κοινωνίας συγκρούονται στην εξωκοινοβουλευτική υλική τους εκδήλωσι. Οι απεργίες και οι διαδηλώσεις αποτελούν της πρακτικότερες μορφές αγώνων καιιδεολογικών ζυμώσεων, οι γενικές συνελεύσεις και οι μεγάλες δημόσιες συζητήσεις τα καλλίτερα μέσα δημοκρατικής λειτουργίας. Το κοινοβούλιο αχρηστεύεται, η δε διάλυσί του ή η «τροποποίησή του» μπαίνει όχι σαν ένα γενικό ζήτημα μα σαν ένα συγκεκριμένο πολιτικό ζήτημα, που η λύσι του εξαρτάται από την πορεία των πολιτικών αγώνων, το βαθμό της οργανώσεως και ανεπτύξεως των φασιστικών δυνάμεων της μπουρζουαζίας.
Και δεν μπορεί πραγματικά η κοινοβουλευτική δημοκρατία να στεγάση τις αντιτιθέμενες τάξεις. Ούτε με καθολικό κοινοβούλιο, ούτε με αντιπροσωπεία τάξεων όπως υποστηρίζουν μερικοί.
Η μηχανική του Κοινοβουλίου είναι βραδύτατη, ζητήματα σπουδαία λύνονται στους διαδρόμους, δεκάδες νομοσχέδια ψηφίζονται χωρίς να είναι καν γνωστό το περιεχόμενό τους, η γραφειοκρατία τα επεξεργάζεται εκ των προτέρων και τα διορθώνει εκ των υστέρων, οι βουλευταί ενδιαφέρονται για την πελατεία τους και οι συνεδριάσεις παρουσιάζουν πολλές φορές το θέαμα καφενείου μετά το μεσονύκτιο.
Κανένα συλλογικό ζήτημα δεν βρίσκει τη θέσι του. Αναβάλλονται άμεσα προβλήματα από κομματική ή προσωπική σκοπιμότητα, οι βουλευταί ενεργούν για επιρροές και συμφέροντα αντίθετα προς τα συμφέροντα εκείνων που τους εξέλεξαν.
Είναι δύσκολο να περιγραφή η ασχήμια αυτή του κοινοβουλίου, αδιαφορία με την οποία ψηφίζονται νόμοι που καθορίζουν τις τύχες χιλιάδων και εκατομμυρίων ανθρώπων. Ο κοινοβουλευτισμός είναι ένα μεγάλο αίσχος, μια μεγάλη απάτη.
Η κατάργησί του ως θεσμού, ως συστήματος αστικής κυριαρχίας έγινε συνώνυμη με την κατάργηση του ίδιου του αστικού συστήματος, αφού κοινοβούλιο και δικτατορία δημοκρατία και φασισμός έχουν συναδελφωθή στην υπηρεσία του κεφαλαίου.